حجت‌الاسلام رمضان تیموری، کارشناس مذهبی، نویسنده و پژوهش‌گر قرآنی استان لرستان در گفت و گو با خبر چگنی در رابطه با اینکه چرا روز زن و روز مادر در تقویم ها گره خورده به نام حضرت زهراسلام الله علیها گفت: شاید به جرأت می توان گفت تاریخ بشر یک روز بدون زن نبوده است .هرروز روز زن است .اما چرا در تقویم ها یک روز را به نام زن و مادر نامگذاری کرده اند چون در طول تاریخ تا زمان تولد حضرت زهرای مرضیّه زنی به تمام کمالات و تمام خصائص برتر انسانی پا روی کره خاکی نگذاشت، زنی که اسوه زنان در دو دنیا است و این مهمترین دلیل نام گذاری می تواند باشد.
شما می دانید که پیامبرصلی الله علیه وآله فرموده اند: « بالتعلیم ارسلت » من فرستاده شدم برای تعلیم . لذا گفتار و رفتار معصوم نقش معلّمانه جهت بیداری ما دارند،اگر در دعایی می بینیم معصوم از خدا طلب مغفرت و آمرزش می خواهد وهر روز استغفار می کند فارغ از آن جنبه های معنوی به ما یاد می دهند در زندگی به خود غرّه نشویم .
* گوشه ای از راز موفقیت حضرت زهرا سلام علیها در زندگی مشترک با حضرت علی را بیان بفرمایید؟
همانطور که عقلاً و نقلاً به این باور رسیده ایم که آخرتی در پیش داریم ، حضرات معصومین علیهم السلام با این نگاه خوشی وناخوشی های ،فراز و نشیب های زندگی خود وپیروانشان را برنامه ریزی می کردند.
“عاقبت خاک گِل کوزه گران خواهی شد
حالیا فکر صبو کن که پُر از باده کنی”
لذا مواظب باشیم که روز سنگینی پیش روی ما است «إِنَّ هَؤُلَاء یُحِبُّونَ الْعَاجِلَهَ» ما هستیم که به کمترین عوالم این دنیا دل خوش کرده ایم «وَیَذَرُونَ وَرَاءهُمْ یَوْمًا ثَقِیلًا» روز سنگینی پیش روی ما است.حال ما به دلایل مختلف قیامت ، حساب و کتاب را به فراموشی سپرده ایم بماند.
راز موفقیت حضرت زهرا سلام الله علیها در زندگی مشترک پایبند بودن به وظیفه انسانی و مراقبه در برابر اوامر و نواهی خدای متعال در تمام شئون زندگی بوده است .
این حقیقت در بیان آن حضرت به خوبی مشهود است حضرت با بیانی مهربانانه و از سر ارادت به شوهر بزرگوار خود حضرت امیر علیه السلام می فرماید: « یَا ابْنَ عَمِّ مَا عَهِدْتَنِی کَاذِبَهً وَ لَا خَائِنَهً وَ لَا خَالَفْتُکَ مُنْذُ عَاشَرْتَنِی »؛ ای پسرعمو، تو هرگز مرا دروغگو و خیانتکار نیافتی و از آن زمان که با شما معاشرت داشته ام با شما مخالفتی نکرده ام.این جمله از حضرت زهرا سلام الله علیها کافی است دلیل موفقیت او و رضایت شوهرش را در مراقبه و مواظبت در رفتار و گفتار مشترک زناشویی دانست .
نداشتن این پایبندی و مراقبه حضور خداوند در زندگی امروزه در دنیای مملّو از ارتباطات مایه کشمکش ها و درگیری های درون خانه ای و طلاق های بی حساب و کتاب شده است .
*در روایات آمده است: فاطمه زهرا سلام الله علیها در شبانه روز چند مرتبه برای حضرت علی علیه السلام نور افشانی می‌نمودند، یعنی چه؟
این از کنایه های عرفانی و معرفتی است چون آن حضرات «کلهم نورٌواحد» بود. از نظر ظاهری هر نوری، شادی و روشنایی و دلگرمی به همراه دارد این احتمال وجود دارد در زندگی مشترک آن حضرت با حضرت امیر علیه السلام به گونه ای رفتار و گفتار خودش را آرسته به لطائف و معارف می نموده که به فرموده شاعر:
هر دم از این باغ بری می رسد
تازه تر از تازه تری می رسد
رشته جانها که درین گوهرست
مرسله از مرسله زیباترست
برای زندگی زن و مرد امروزی این واقعیت باید به صورت درس عملی به یادگار بماند همیشه برای همسر و شریک زندگی حرفی تازه برای گفتن و رفتار نو برای زیستن داشته باشیم.
*از ویژگی های ارتباطی و اجتماعی حضرت زهرا سلام الله علیها بفرمائید؟
همانطور که در متون روایی از عایشه نقل شده که گفت: من هرگز کسی را شبیه تر از «فاطمه» به رسول خدا در رفتار وکردار و نحوۀ نشست و برخاست ندیدم. “ذا اقبلت فاطمه کانت مشیتها مشیه رسول الله صلی الله علیه و آله” برای پی بردن به روابط فردی ،اجتماعی و خانوادگی حضرت زهرا سلام الله علیها باید به اخلاق نبوی خاتم الانبیاء صلی الله علیه و آله نگاه کنیم .
در اختلافی که بین عایشه و حضرت زهرا سلام الله علیهاپیش آمده است عایشه خود حضرت زهراسلام الله علیها را قاضی این اختلاف می کند.
عایشه به پیامبرصلی الله علیه گفت: «یا رسول الله، سلها فانها لا تکذب»؛ (ای رسول خدا، (در این مورد) از فاطمه سؤال کن چرا که او دروغ نمی گوید).و در روایتی دیگر عایشه می گوید: «ما رأیت احداً قط اصدق من فاطمه»؛ (هرگز کسی را راستگو تر از فاطمه ندیدم). لذا اگر بخواهیم بین دوست و دشمن جایگاه ثابت و مورد اطمینان و قبولی داشته باشیم باید مانند حضرت زهرا سلام الله علیها به امور اعتقادی و اخلاقی پایبند باشیم و ما را به این صفات آراسته بشناسند و این ویژگی در هرکس که بروز و ظهور داشته باشد . اساس ارتباطات سالم را بر قرار کرده است.
* در روایتی از وجود مقدس امام زمان عج الله تعالی فرجه الشریف نقل شده است که ایشان حضرت زهرا را الگوی خود معرفی کرده اند می شود مقداری درباره این حضرت بفرمائید؟
بله ؛ در کتاب شریف غیبت شیخ طوسی از حضرت چنین روایت کرده است: «اِنَّ لی فی ابنه رسولِ الله اُسوهٌ حَسَنَهٌ» الگو و اسوه‌ی نیکوی من دختر فرستاده خدا (فاطمه زهرا «سلام الله علیها») است».
نکته اول این است که برای رسیدن به کمالات جنسیت مطرح نیست حضرت زهراسلام الله علیها با پا گذاشتن به عرصه هستی به همگان این نکته را ثابت کرده است.
نکته دوم آن حضرت چون متصف به اوصاف الهی شده است لذا می‌تواند الگویی برای زنان و مردان در طول تاریخ بشریت باشد .این جمله حضرت شاید جواب از سئوال مقدر بسیاری باشد مگر زن هم می تواند به کمالات برسید مگر زن می تواند اسوه و الگو باشد.
نکته سوم در طول تاریخ هیچگاه جایگاه زن به صورت جدّی و واقعی مطرح نشده است اما کسی که موعود امم است با بیان این جمله نوع نگاه دین مبین اسلام به زن و جایگاه رفیع بانوان را به صورت بسیار شفافی بیان فرموده است تا در این وانفسای دنیای به ظهار متمدن باز باز زن معامله ی ابزاری نشود.
نکته چهارم این بیان نورانی حاکی از داشتن ظرفیت بسیار بالای بانوی ملکات فاضله دارد که تلنگری است برای اهل تحقیق و پژوهش و ارباب رسانه که نسبت به ابعاد نورانی حضرت زهرا سلام الله علیها غفلت نورزند، زیرا نمی شود کسی فاقد کمالات باشد و او را اسوه والگو معرفی نمود اسوه والگو دارای تمام کمالات لازمه برای تمسک و اقتداء کردن به او باید باشد . و الا نقض غرض پیش می آید .
*چند ویژگی بارز حضرت زهرا سلام الله علیها را نام ببرید که امروز زن مسلمان و زنان آزاده جهان نیاز به این ویژگی ها دارند؟
زندگی بشر در قال چهار رابطه قابل برنامه ریزی است : رابطه انسان با خدا، رابطه انسان با خودش، رابطه انسان با اجتماع و مردم و رابطه ما با جهان و عالم خلقت با بررسی در سیره حضرت زهرا سلام الله علیها به وضوح می توان به این چهار رابطه پی برد ما از باب نمونه به بعضی از آنها در این مختصر اشاره می کنیم.
بندگی خدا، ارتباط با مردم ، تبعیت از همسر، تربیت فرزند، صبر و تحمل در مشکلات ، شهامت دفاع از حق و مبارزه سرسختانه با ظلم و ظالمان، حجاب، حیا از جمله امور وروابطی هستند که زنان و مردان برای رسیدن به خانواده ای مطلوب و جامعه سالم به آن نیازمند هستند که حضرت زهرا سلام الله علیها به آنها جامه عمل پوشانده است.
* در این آیه« انَّمَا نُطْعِمُکُمْ لِوَجْهِ اللَّهِ لَا نُرِیدُ مِنْکُمْ جَزَاءً وَلَا شُکُورًا». چه درس قرآنی می توانیم از حضرت زهرا سلام الله علیها یاد بگیریم و یاد بدهیم؟
دریای از معارف الهی در گروه پاک شدن و خالص بودن نفس بشر است، اصولا در قرآن خداوند امثال حضرت موسای کلیم علیه السلام را به آن مرتبه از نبوت و پیامبری رسانده است چون سابقه اخلاص در او به کمال و شکوفایی رسیده بود« اذْکُرْ فِی الْکِتابِ مُوسى إِنَّهُ کانَ مُخْلَصاً وَ کانَ رَسُولًا نَبِیًّا»این تقدم اخلاص بر رسالت و نبوت حضرت موسی علیه السلام نشانه ای از اثرات اخلاص است بلکه از اهداف اساسى تربیت نفوس، اخلاص در عبادت و بندگى خداوند متعال است .
غسل در اشک زدم کاهل طریقت گویند
پاک شو سپس دیده بر آن پاک انداز
حضرت على علیه السلام می فرماید: “طوبى لمن اخلص للّه العباده والدعاء ولم یشغل قلبه بما ترى عیناه ولم ینس ذکراللّه بماتسمع اذناه ولم یحزن صدره بما اعطى غیره” خوشا به حال کسى که عبادت و دعاى خویش را خالصانه انجام مى دهد و قلب خود را به آنچه دیدگانش مى بیند گرفتار نمى سازد و همواره به یاد خدا هست و شنیدنى ها او را از یاد خدا غافل نمى سازد و از آنچه دیگران دارند، محزون نمى شود.
راوی میگوید: از حسین بن روح” یکی از نواب امام زمان علیهالسلام” پرسیدم: رسول خدا صلی الله علیه و آله چند دختر داشت؟ او گفت: چهار دختر. پرسیدم: کدام یک از همه با فضیلت ترند؟ جواب داد: فاطمه علیهاالسلام. پرسیدم: با اینکه او از همه ی فرزندانش کوچکتر بوده و کمتر مصاحبت رسول را درک کرده، چرا او با فضیلتتر است؟ حسین بن روح جواب داد: به سبب دو خصلت که خدای سبحان مخصوص او گردانیده بود. یکی این که وارث رسول خدا صلی الله علیه و آله بود و دیگری این که نسل رسول خدا صلی الله علیه و آله از ذریهی اوست و خداوند سبحان اینها را به او ارزانی نداشت مگر به دلیل اخلاص او در نیت.
با تلاوت و خواندن آیه کریمه که شما فرمودید اولین چیزی که به ذهن متبادر می شود ایثار و اخلاص حضرت زهرا سلام الله علیها است. إِنَّمَا نُطْعِمُکُمْ لِوَجْهِ اللَّهِ لَا نُرِیدُ مِنْکُمْ جَزَاءً وَلَا شُکُورًا.صف ایثار و اخلاص از غرر صفات بازر اخلاقی محسوب می شوند که از جمله نشانه های آن در پی تمجید و تعریف نبودن در برابر عمل انجام شده است .
هرچند اگر امام مجتبی علیه السلام از عبادت های شبانه مادربزگوارشان و دعا کردن در حق دیگران پرده بر نمی داشت احدی به ابعاد اخلاص و راز و نیاز مخلصانه حضرت زهرا سلام الله علیها پی نمی برد.
در پایان به این روایت حضرت زهراسلام الله علیها عنایت بفرمایید:«من اصعد الی الله خالص عبادته اهبط الله عزوجل الیه افضل مصلحته» کسی که عبادت خالصانه خود را به سوی خدا فرستد، پروردگار بلند مرتبه برترین مصلحت او را به سوی او میفرستدکسی که کلامش این است مشی زندگی او باید اسوه والگو قرار بگیرد.
*یک روش مؤثر در تربیت کودکان که در زندگی حضرت زهرا سلام الله علیها به چشم می خورد را برایمان بفرمائید؟
اصولا در جوامع علمی روشها و راهکارهای فراوانی برای تربیت اولاد مطرح شده است و هرکدام دلائلی برای خود اقامه کرده اند اما در زندگی حضرت زهرا سلام الله علیها یکی از ارکان تربیت رفاقت توأم با محبت است که در حرف زدن با فرزندان ، بازی کردن و آموزش دادن آن حضرت به کودکانش به خوبی مشهود است.
از باب نمونه توجه بفرمائید: نقل شده است که حضرت زهرا(س) با فرزندش امام حسن مجتبی(ع) بازی می کرد و او را بالا می انداخت و می فرمود:
إشْبَه أباکَ یا حسن
واخلَعْ عن الحقِ الوَسَنَ
و اعبد الها ذامِننَ
و لا تُوالِ ذَا الاِحَنِ
پسرم حسن، مانند پدرت باش. ریسمان ظلم را از حق بر کن. خدایی را بپرست که صاحب نعمتهای متعدد است و هیچ گاه با صاحبان ظلم و تعدی، دوستی مکن.
همچنین نقل شده است که وقتی فرزندش حسین(ع) را بازی می داد، این گونه می فرمود:” اَنْتَ شبیهٌ بأبی
لَسْتَ شبیها بعلیٍ” تو به پدر من (پیامبر(ص)) شبیه‌ی و به پدرت علی شباهت نداری.طبق همین نقل، این بیت، موجب خنده و تبسم حضرت علی(ع) می شد.این روایت نشان می دهد بازی با فرزندان که سبب ازدیاد محبیت بین اولاد و والدین می شود روشی پسندیده و ماندگار در تربیت است در ضمن اینکه استفاده از عنصر شعری و صدای موزون نکته ای دیگر این رواین می باشد.
